092. Бэлчээрийн талхагдал
Бэлчээрийн доройтол
Нутаг орны геоморфологийн бүтэц ээдрээтэй, хөрсний давхарга ерөнхийдөө нимгэн, ширхэгийн бүрэлдэхүүн нь жигд биш нөхцөлд хөрсөн бүрхэвч элэгдэж доройтох нь шугаман ба нэл угаагдал, салхинд хийсэх үйл ажиллагаагаар голчлон тодорхойлогдоно. Ус, салхины эвдлэх үйл явцын эрч, хөрсний үе давхаргын элэгдэж нимгэрсэн байдал, эвдрэлд нэрвэгдсэн газрын эзлэх талбай зэргийг үндэслэн алдарч доройтсон газрыг сул, дунд зэрэг, хүчтэй эвдэрсэн газар гэж гурван зэрэгт ангилаад тус бүрийн тархалтыг зураг дээр зураасан тэмдгээр ялгаж үзүүлэв. Хөдөө аж ахуйн эдэлбэр газрын талбайд эвдэрсэн хөрстэй газрын эзлэх хувийг тооцож үзэхэд Байгалийн бүс нутагт 24%, Буриадын нутагт 42%, Эрхүү мужийн Ольхоны районд 47%, Монгол улсын зарим нутагт 60% хүрч байна.
“Бэлчээрийн доройтол” гэсэн зурагт бэлчээрийн эдэлбэр нутгийн доройтсон байдлыг бага зэрэг, дунд зэрэг, их доройтсон гэж гурав ангиллаар үзүүлж, тэдгээрийн онцлох шинжүүдийг дурьдсан болно.Бэлчээр нутгийн дийлэнх нь хүний нөлөөнд өртөж бага ба дунд зэрэг доройтсон ангилалд хамрагдаж байна.
Ашигласан хэвлэл
Доржготов Д., Батхишиг О. Почвы. Почвенно-географического районирование Монголии // Национальный Атлас Монголии, Улан-Батор. - 2009. - С. 120-122.
Доржготов Д. Классификация почв Монголии. - Улан-Батор, 1976, 170 с.
Доржготов Д. Почвы Монголии. – Улан-Батор, 2003, 370 с.
Кузьмин В.А. Почвенный покров. Почвенно-экологическое районирование Иркутской области // Атлас Иркутской области, 2004. – С. 40-41.
Нечаева Е.Г., Белозерцева И.А., Напрасникова Е.В., Воробьева И.Б., Дубынина С.С., Давыдова Н.Д., Власова Н.В. Мониторинг и прогнозирование вещественно-динамического состояния геосистем сибирских регионов. – Новосибирск: Наука, 2010. – 315 с.
Нечаева Е.Г. Ландшафтно-геохимическое районирование Азиатской России // География и природ. ресурсы. – 2001. – № 1. – С. 12−18.
Нечаева Е.Г., Белозерцева И.А., Давыдова Н.Д., Сороковой А.А. Карта “Деградация и загрязнение почвенного покрова” // Эл. атлас “Природные ресурсы, хозяйство и население Байкальского региона”. Серия карт. - Иркутск: Изд-во Институт географии им. В.Б. Сочавы СО РАН, М-б 1:5000000. - 2009.
Сочава В. Б., Тимофеев Д. А. Физико-географические области Северной Азии // Докл. Ин-та географии Сибири и Дальнего Востока. – 1968. – Вып. 19. – С. 3-19.
Убугунов Л.Л., Бадмаев Н.Б., Убугунова В.И., Гынинова А.Б., Балсанова Л.Д. Убугунов В.Л., Гончиков Б.Н., Цыбикдоржиев Ц-Д-Ц. Почвенная карта Бурятии». – Улан-Удэ, Институт общей и экспериментальной биологии СО РАН, Масштаб 1:3000000, 2011.
Хисматуллин Ш. Д. Эрозия на сельскохозяйственных землях Иркутской области // География и природ. ресурсы. – 1991. ─ № 4. – С. 49– 61.
Шишов Л.Л., Тонконогов В.Д., Лебедева И.И., Герасимова М.И. Классификация и диагностика почв России. Смоленск: Изд-во Ойкумена, 2004. - 342 с.
Degradation of ecosystems // Atlas «Ecosystems of Mongolia», The editor-in-chief E.A. Vostocova, P.D. Gunin, Moscow, 2005, 44 p.
